Co to jest DNS? Do czego służy serwer DNS?

W kontekście sieci bardzo często pojawia się skrót DNS. Co to znaczy, czym tak właściwie jest i do czego służy? W tym poradniku wyjaśniamy, czym jest DNS, jakie są jego rodzaje oraz jak duże ma znaczenie dla istnienia i działania Internetu. Podsumowujemy wszystkie najważniejsze informacje na jego temat, podpowiadając także, jak sprawdzić adres DNS i co zrobić, gdy serwer DNS nie odpowiada.

• Co to jest DNS?
• Czym jest serwer DNS?
• Jak działa DNS i serwer DNS?
• Serwer DNS – rodzaje i typy
• Jak sprawdzić adres DNS?
• Jak sprawdzić DNS sieci?
• Serwer DNS nie odpowiada – co robić?

Przeczytaj także:

Co to jest VPN? Dlaczego warto z niego korzystać? Darmowe i płatne VPN

Co to jest DNS?

Co to DNS? Skrót rozwija się w Domain Name System, czyli System Nazw Domenowych. To określenie dla specjalnego systemu odpowiadającego za tłumaczenie nazw domen stosowanych przez użytkowników (np. komputronik.pl) na adresy IP, które są przyporządkowywane do komputerów oraz innych urządzeń w sieci internetowej (np. 55.35.638.63).

Każde urządzenie podłączone do internetu posiada własny adres IP. Używają go inne urządzenia do ich lokalizacji i identyfikacji. Dzięki protokołowi DNS użytkownicy mogą wprowadzać słowa do przeglądarki bez potrzeby wprowadzania adresów IP poszczególnych witryn, co jest ogromnym ułatwieniem. Można to przyrównać do odnajdywania danego budynku po jego adresie zamiast szerokości i długości geograficznej.

Czym jest serwer DNS?

Serwer DNS jest komputerem zawierającym ogromną bazę danych z publicznymi adresami IP. Są one powiązane z nazwami witryn internetowych. To właśnie do nich adres IP prowadzi użytkowników.

Jego zadaniem jest nakierowanie urządzenia na właściwe miejsce w sieci, aby dany użytkownik otrzymał dostęp do wybranej przez siebie witryny internetowej. Serwery DNS działają pod każdą szerokością geograficzną – bez względu na to, czy korzystamy z internetu w Chinach, Polsce czy Stanach Zjednoczonych.

Jak działa DNS i serwer DNS?

Według jakich zasad działa i do czego służy DNS? System ten funkcjonuje zawsze według ściśle określonych reguł. Są one następujące:

1. Aby system DNS zadziałał, najpierw użytkownik musi wpisać w przeglądarkę adres wybranej strony internetowej, np. www.komputronik.pl. 
2. Następuje komunikacja systemu za pośrednictwem przeglądarki z lokalnym serwerem DNS. Przesyłana jest wtedy prośba o przetłumaczenie nazwy domeny na adres IP. 
3. Lokalny serwer kieruje zapytanie o numer IP do jednego z 13 głównych serwerów na świecie (ang. root-servers). 
4. Serwer główny przesyła informację zwrotną na temat adresu IP (lokalizacji) serwera, na którym są przechowywane dane stron internetowych z określoną końcówką domeny – w podanym przez nas przykładzie jest to .pl.
5. Serwer DNS wysyła pakiet informacji do przeglądarki, z której korzysta użytkownik – jest to numer odpowiadający wpisanej wcześniej domenie.
6. Dochodzi do nawiązania przez przeglądarkę połączenia z adresem IP. Po chwili użytkownik może zacząć przeglądać wybraną przez siebie stronę. 

Cały ten proces realizowany jest w niezwykle krótkim czasie. Jeśli użytkownik posiada stabilne i szybkie połączenie internetowe, od wpisania adresu WWW w okno przeglądarki do jej uruchomienia, mija zaledwie kilka sekund. 

Zobacz też:

Jak działa Internet? Czym jest sieć internetowa?

Serwer DNS – rodzaje i typy

Dostępne w ramach systemu DNS serwery można podzielić na kilka różnych typów. Przede wszystkim ze względu na zakres ich działania. Wyróżniamy:

• Serwery domeny głównej (root). Są to podstawowe serwery DNS, stanowiące fundament całej sieci. Jest ich 13 i są rozmieszczone w różnych częściach świata, a komputer użytkownika łączy się z tym, który znajduje się najbliżej jego lokalizacji.
• Serwery autorytatywne. Są to serwery lokalne, których zadanie polega na przechowywaniu aktualnych danych na temat komputerów należących do danej domeny.

Serwery autorytatywne natomiast można podzielić na kolejne dwa rodzaje:

• Główne serwery autorytatywne (DNS Master Servers). Na nich przechowywane są informacje na temat konfiguracji danej domeny.
• Wtórne serwery autorytatywne (DNS Slave Servers). Ich funkcja to automatyczne pobieranie danych zapisywanych na serwerach Master, dokonywane po każdorazowej aktualizacji zawartości domeny. Dzięki temu mogą być wykorzystywane jako serwery zapasowe.

Każdy serwer DNS zawiera bazę danych, w której znajdują się domeny, które to z kolei można podzielić na kolejne kategorie. Przede wszystkim są to domeny najwyższego poziomu (TLD) typu krajowego (.pl, .de, .es czy .cn) oraz funkcjonalnego (.com, .org, .gov czy .info), ale też domeny drugiego poziomu – regionalne (krakow.pl czy mazowsze.pl) oraz funkcjonalne (com.pl, gov.pl czy net.pl).

Jak sprawdzić adres DNS?

W systemie Windows 11 istnieją dwa podstawowe sposoby na to, by sprawdzić adresy serwerów DNS. Pierwszy polega na uruchomieniu Ustawień, wybraniu kategorii Sieć i Internet (z menu po lewej stronie), następnie przejściu do sekcji Wi-Fi lub Ethernet (w zależności od tego, czy łączysz się z siecią bezprzewodowo czy przewodowo), a tam kliknięciu Właściwości sprzętu.

Pod adresami IP znajdziesz tam serwery DNS.

Aby poznać adresy DNS możesz też skorzystać z wiersza poleceń. Należy włączyć menu Start, wpisać cmd i wcisnąć klawisz Enter. W otwartym oknie wpisz ipconfig /all i wciśnij Enter. Pod koniec długiej listy, która pojawi się na ekranie, znajdziesz adres DNS.

Z wiersza poleceń możesz także skorzystać, gdy chcesz sprawdzić, jaki serwer DNS został sparowany z Twoim komputerem Mac lub laptopem MacBook. Uruchom Terminal, wpisz scutil –dns i wciśnij klawisz Enter.

Jeśli natomiast korzystasz z systemu Linux, to w terminalu użyj komendy ip route && ip a && cat etcresolv.conf. Po jej wpisaniu i wciśnięciu klawisza Enter na ekranie pojawią się szczegóły połączenia, w tym na temat usługi DNS.

Jak sprawdzić DNS sieci?

Zdarza się, że chcemy lub potrzebujemy poznać adres DNS danej strony w sieci. Można to zrobić w prosty i wygodny sposób, niezależnie od systemu operacyjnego. Zarówno na komputerze z Windows 11, jak i macOS czy Linux należy uruchomić terminal i wpisać nslookup, kliknąć spację, a następnie podać adres strony i wcisnąć Enter (np. nslookup komputronik.pl). W sekcji Address/Adresses znajdziesz szczegóły na temat DNS.

Serwer DNS nie odpowiada – co robić?

Co zrobić, gdy DNS nie działa, co skutkuje tym, iż surfowanie po sieci internetowej staje się niemożliwe? Oto najlepsze sposoby:

• sprawdzenie połączenia z Internetem,
• zresetowanie routera,
• zrestartowanie komputera,
• sprawdzenie ustawień serwera DNS,
• wybranie alternatywnego serwera DNS,
• aktualizacja sterowników kart sieciowych,
• wyczyszczenie pamięci podręcznej w przeglądarce.

W niektórych przypadkach niewłaściwe działanie DNS może wynikać z błędów po stronie dostawcy usług internetowych bądź firmy hostingowej, która obsługuje daną stronę. Wówczas należy uzbroić się w cierpliwość i oczekiwać na naprawdę usterek.

Może Cię zainteresować:

• Dowiedz się, jak działa WiFi
• Czym jest adres IP i jak możesz samodzielnie go sprawdzić?
• Wszystko o sieci TOR
• Polecane przeglądarki internetowe