Jak rozpoznać Fake News? Nie daj się wkręcić w fałszywe informacje!

Fejk newsy to plaga naszych czasów. Coraz trudniej oddzielić prawdę od fałszu i przeczytać w Internecie rzetelne, sprawdzone informacje, poparte faktami. Skala fejkowych kont, stworzonych przez osoby, które podszywają się pod kogoś innego oraz nieprawdziwych wiadomości jest ogromna. Napisane są tylko po to, aby wzbudzić sensację, wprowadzać w błąd lub zwiększać ruch na stronie internetowej. Dlaczego ludzie nabierają się na fake newsy i czemu jedni są na nie podatni bardziej niż inni? Czytaj dalej, aby się dowiedzieć.

Spis treści:

• Co to jest Fake news?
• Co to jest fejkowe konto?
• Dlaczego tak łatwo uwierzyć w fałszywe wiadomości?
• Jak nie stać się ofiarą fake newsów?
• Stałeś się ofiarą fake news? Przykłady dezinformacji w sieci

Zobacz także:

Jak rozpoznać fałszywy sklep internetowy? Jak sprawdzić sklep – krok po kroku

Co to jest Fake news?

Ich założeniem jest manipulacja danymi, statystykami, liczbami oraz wywołanie sensacji, strachu czy dezinformacji. Często są to bardzo emocjonalne wiadomości, bazujące na czyimś życiu prywatnym, zawodowym lub politycznym.

Istnieją dwa rodzaje fake newsów:

• Historie, które nie są prawdziwe – są to całkowicie zmyślone historie mające na celu skłonienie ludzi do uwierzenia w coś fałszywego, do kupienia określonego produktu lub odwiedzenia określonej strony internetowej.
• Historie, które mają w sobie trochę prawdy, ale nie są w 100 procentach dokładne. Na przykład, dziennikarz cytuje tylko część wypowiedzi polityka, dając fałszywe wrażenie co do ich znaczenia.

W wielu przypadkach nieprawdziwe newsy są „wypuszczane” do sieci po to, aby oczernić konkurencję, niezależnie od tego czy jest to firma farmaceutyczna, partia polityczna, korporacja czy po prostu sklep internetowy. Takie działanie ma na celu, przeciągniecie klientów lub wyborców na swoją stronę i czerpanie z tego zysków.

Kolejnym elementem są szeroko pojęte teorie spiskowe. Mogą dotyczyć dosłownie wszystkiego:

• od popularnego ruchu w USA, propagującego, że ptaki nie są prawdziwe (ang. birds are not real),
• poprzez informacje o czipach wszczepianych w skórę wraz ze szczepionkami,
• po wyznawców teorii płaskiej ziemi.

Uważaj także na scam i dropshipping w Internecie:

Upadek internetowych autorytetów. Przykłady scamu wśród influencerów

Co to jest fejkowe konto?

Bardzo często zdarza się, że ktoś podszywa się w mediach społecznościowych pod sławnych ludzi.

W rzeczywistości jednak wykorzystywany jest wizerunek i tożsamość kogoś znanego, aby zdobyć dużą liczbę followersów i sprzedać konto. Takie konto może być również wykorzystywane do wyłudzania pieniędzy lub przekazywania niewłaściwych informacji na temat osoby, pod którą przestępca się podszywa.

Fałszywy profil jest reprezentacją osoby, organizacji lub firmy, która nie istnieje w rzeczywistości w mediach społecznościowych. Często te konta używają nazw i tożsamości, które nie tylko wyglądają na prawdziwe, ale są zaprojektowane tak, aby uzyskać bliższy dostęp do konkretnych osób i ich grupy docelowej.

Dlaczego tak łatwo uwierzyć w fałszywe wiadomości?

Bardzo łatwo jest się nabrać na fake news. Oto kilka powodów:

Boimy się, więc szukamy potwierdzenia słuszności swoich obaw

Psycholog Andreas Kappes z City University w Londynie uważa, że ważną rolę odgrywa tutaj strach.

Na przykład, kiedy ktoś boi się latać, szuka statystyk i artykułów o katastrofach lotniczych. To utwierdza w przekonaniu, że latanie jest niebezpieczne i do swoich poglądów stara się również przekonać innych.

Nie mamy czasu na sprawdzenie informacji

Obecnie, dzięki Internetowi, mamy dostęp do największej ilości informacji w całej historii świata. Nie jesteśmy w stanie przeprocesować wszystkich danych, z którymi zderzamy się na co dzień. Dlatego łatwo jest wpaść w sidła fałszywych wiadomości. Brakuje nam czasu na sprawdzanie źródeł informacji i ich autorów.

Zdarza się, że przesyłamy je dalej w formie żartu do osób, które są świadome, że treść jest nieprawdziwa.

Algorytmy ograniczają naszą obiektywność

Kolejną kwestią są algorytmy sztucznej inteligencji. Jeśli na przykład ktoś czyta wiadomości tylko z puntu widzenia prawicowego to media społecznościowe i Google będą po jakimś czasie wyświetlały podpowiedzi materiałów zgodnych z jego światopoglądem.

Jak nie stać się ofiarą fake newsów?

Odróżnianie prawdziwych informacji od zmyślonych wymaga przestrzegania kilku zasady:

1. Rozwijaj krytyczny sposób myślenia

Jednym z głównych powodów, dla których fałszywe wiadomości stanowią tak duży problem, jest to, że często wydają się wiarygodne, więc łatwo w nie uwierzyć. Podchodź racjonalnie i krytycznie do tego, co widzisz i słyszysz.

2. Sprawdź źródło

Jeśli czytasz artykuł z nieznanego źródła, sprawdzaj wiarygodność strony internetowej. Najlepiej zrobić to poprzez zweryfikowanie danych kontaktowych lub adresowych.

3. Sprawdzaj wiarygodność autora

Jeśli sensacyjna informacja jest pierwszą i jedyną publikacją danego autora, powinno nam to dać do myślenia.

4. Zobacz, kto jeszcze relacjonuje tę historię

Czy ktoś inny zajął się tą historią? Co mówią o niej inne źródła? Profesjonalne światowe agencje informacyjne, takie jak Reuters, CNN i BBC, mają rygorystyczne wytyczne redakcyjne i dobrze wykwalifikowanych reporterów.

5. Przeanalizuj dowody

Wiarygodny materiał informacyjny będzie zawierał wiele faktów – na przykład cytaty ekspertów, dane z sondaży i oficjalne statystyki. Mogą to być także szczegółowe, spójne i potwierdzone relacje naocznych świadków z miejsca zdarzenia. Jeśli ich brakuje, należy to zakwestionować!

Stałeś się ofiarą fake news? Przykłady dezinformacji w sieci

Była to przede wszystkim dezinformacja polityczna. Teraz kłamstwo i półprawdy możemy znaleźć codziennie w wiadomościach lokalnych, krajowych czy zagranicznych i dotyczą dosłownie wszystkiego.

• „Hitem” ostatnich miesięcy były teorie spisowe na temat 5G. Jeden z mitów głosił, że technologia 5G jest odpowiedzialna za pandemię COVID -19. Niektórzy twierdzili, że metalowy pasek w maskach chirurgicznych to rzekomo antena 5G, która wywołuje chorobę.
• Równie barwna i popularna była teoria spiskowa, że Bill Gates wraz ze szczepionkami będzie wszczepiał ludziom chipy po to, żeby nimi sterować.
• Coraz większą popularność w Polsce zyskuje również teoria płaskiej Ziemi. Aż 4 proc. Polaków jest tzw. płaskoziemcami. Z badań IBSP (Ogólnopolska Grupa Badawcza), wynika, że w większości są to mieszkańcy mniejszych miejscowości (5,6 proc.) i osoby mniej wykształcone (z wykształceniem podstawowym lub zawodowym).

Teorii spiskowych i fake newsów nie brakuje w mediach, dlatego tak ważne jest nasze krytyczne myślenie i sprawdzanie wszystkich informacji. Tylko to może nas ustrzec przed byciem podatnym na wiarę w nieprawdziwe wiadomości.

Przeczytaj również:

Clickbait – co to jest? Nie daj się nabrać na chwytliwe nagłówki

Mogą Cię zainteresować:

• Dropshipping – co to jest? Jak rozpoznać podejrzany sklep internetowy?
• Co to jest scam? Jak rozpoznać wyłudzenie i nie dać się oszukać?
• Czy aplikacje randkowe są bezpieczne? Jest sporo zagrożeń
• Machine learning – czym właściwie jest uczenie maszynowe?
• Deepfake – co to jest, przykłady i zagrożenia