Czym jest SWIFT i co oznacza dla Rosji odcięcie od tego systemu?

Odcięcie Rosji od systemu SWIFT to jedna z sankcji, jakie nałożono na nią po ataku na Ukrainę. Dźwignią handlu jest jednak potrzeba, która wymaga tylko odpowiednio zdeterminowanego kupującego i sprzedającego. Jak działa system SWIFT i czy jego niedostępność wyklucza handel z Rosją?

• Co to jest SWIFT?
• Kto może korzystać ze SWIFT?
• Jak działa system SWIFT?
• Co to jest kod SWIFT/BIC?
• Czy wyłączenie Rosji z systemu SWIFT jest możliwe?
• Konsekwencje odcięcia Rosji od SWIFT
• Czy przelewy międzynarodowe są możliwe bez SWIFT?
• Czy Rosja ma alternatywę dla systemu SWIFT?

Przeczytaj także:

Jak bezpiecznie płacić w internecie? Popularne metody płatności online

Co to jest SWIFT?

SWIFT to międzynarodowy system bankowej wymiany informacji o zagranicznych zleceniach przelewu. Nie rozlicza on transakcji, ale jest niezbędny współczesnym instytucjom finansowym. Oferuje bowiem możliwość przesyłania standaryzowanych informacji pomiędzy stronami międzynarodowych operacji płatniczych.

Jest to istotne, ponieważ przelew międzynarodowy oznacza nie tylko dwa banki, dwa konta i pieniądze, które mają zmienić właściciela.

Dzięki systemowi SWIFT poziom skomplikowania przelewów międzynarodowych staje się obojętny, a strony transakcji ograniczają niezbędne formalności do minimum.

Kto może korzystać ze SWIFT?

System SWIFT narodził się w latach 70. XX wieku w Brukseli, a jego nazwa jest skrótowcem od Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication. Początkowo stowarzyszenie to zrzeszało około 200 instytucji finansowych, które zaczęły rozwijać bezpieczny system międzynarodowej komunikacji bankowej.

Obecnie system SWIFT jest do tego stopnia powszechny, że korzystanie z niego jest oczywistością dla każdego, kto na świecie chce pośredniczyć w przelewach międzynarodowych. Swoje miejsce ma w nim ponad 10 000 banków, domów maklerskich i różnego rodzaju pośredników transakcyjnych.

Wszyscy oni są dla siebie wystarczająco wiarygodni, aby przesyłać sobie pieniądze swoich klientów. Mogą sobie ufać, ponieważ każdy użytkownik systemu posiada swój niepowtarzalny, alfanumeryczny identyfikator SWIFT, czyli Bank Identifier Code (BIC). Jego weryfikację umożliwia program SWIFTNet Link i jest on jedynym wymaganiem technicznym dla zainteresowanych nim instytucji finansowych.

Jak działa system SWIFT?

Podstawą funkcjonowania systemu SWIFT są kody SWIFT/BIC banku nadawcy oraz odbiorcy przelewu. Pozwalają trafnie kierować komunikacją pomiędzy odpowiednimi instytucjami finansowymi i wspomagać automatyzację operacji płatniczych.

Wykonanie przelewu SWIFT trwa maksymalnie trzy dni robocze i kosztuje od kilkudziesięciu do 250 zł. Wysokość prowizji może bardzo się różnić nawet w przypadku tego samego przelewu. Wszystko zależy od tego kto za niego płaci, a może: tylko nadawca, tylko odbiorca lub wspólnie.

Dostępne są też droższe przelewy błyskawiczne lub natychmiastowe. Warto jednak decydować się na nie z kalendarzem w ręku i to nie tylko swoim. System SWIFT działa w dni robocze i nasze plany może pokrzyżować niespodziewane święto w kraju odbiorcy.

Jak wykonać przelew SWIFT?

Przelewy SWIFT oferują wszystkie komercyjne banki w Polsce i bez większych ograniczeń znajdziemy taką możliwość w ich systemach bankowości internetowej.

Nadanie przelewu SWIFT nie różni się od innych zleceń płatności. Wymagać będzie tylko uzupełnienia danych odbiorcy o kod SWIFT/BIC jego banku. Jeśli nie został on nam wskazany, należy sprawdzić go na stronie internetowej banku odbiorcy. Kombinowanie może się nie opłacić. Poszczególne składowe kodu SWIFT nie zawsze są oczywiste, a my dopiero po kilku dniach dowiemy się o niezrealizowanym przelewie.

Co to jest kod SWIFT/BIC?

Kod SWIFT/BIC to niepowtarzalny identyfikator użytkownika systemu SWIFT nadawany mu podczas rejestracji. Jest tworzony w schematyczny sposób, który jednoznacznie wskazuje jego właściciela i miejsce w globalnej sieci bankowej. 

Schemat budowa kodu SWIFT

• POZYCJE 1 – 4: symbole A-Z oznaczające KOD NAZWY
• POZYCJE 5 – 6: symbole A-Z oznaczające KOD KRAJU
• POZYCJE 7 – 8: symbole A-Z/0-9 oznaczające KOD LOKALIZACJI
• POZYCJE 9 – 11: symbole A-Z/0-9 oznaczające KOD ODDZIAŁU

Jak odczytywać kod SWIFT/BIC?

Kod SWIFT/ BIC Alior Banku: ALBPPLPWXXX:

• ALBP – Alior Bank S.A.
• PL – Polska
• PW – Warszawa
• XXX – oddział główny

Przykładowe kody BIC/SWIFT

• Narodowy Bank Polski, Warszawa: NBPLPLPWXXX
• Bank Pocztowy, Bydgoszcz: POCZPLP4XXX
• Arcelormittal Polska, Katowice: USINPLP1XXX
• Lloyds Bank, Londyn: LOYDGB22XXX

Jak długie są kody SWIFT/BIC?

Kody SWIFT/BIC są 11-składnikowe, ale wiele banków posługuje się 8-składnikowym identyfikatorem BIC, jakby układ „XXX” w trzech ostatnich pozycjach był stałą. Tymczasem oznacza on oddział główny i może być znaczący tylko, jeśli dotyczy użytkownika systemu o złożonej strukturze organizacyjnej.

Dotyczy to na przykład kodów SWIFT/BIC polskiego PKO BP. Jego oddział główny to w systemie SWIFT: BPKOPLPWXXX. Identyfikator BPKOPLPWGDG także oznacza PKO BP, ale tylko jego oddział w Gdyni.

Czy wyłączenie Rosji z systemu SWIFT jest możliwe?

System SWIFT stał się niezmiernie interesujący w kontekście Rosji. Odcięcie jej od SWIFT jest jedną z sankcji, jaką zastosowały UE, USA i Wielka Brytania. Ma ona wykluczyć agresora Ukrainy z handlu międzynarodowego. Wyegzekwowanie tego ograniczenia przy pomocy systemu SWIFT to jeden z lepszych pomysłów. Byłby skuteczny, a także możliwy formalnie oraz technicznie.

Organizacja SWIFT ma siedzibę w Belgii i musi respektować decyzje Komisji Europejskiej. Wyłączenie całego kraju w systemie SWIFT to także prosta sprawa. W przypadku Rosji wystarczy dezaktywacja kodów BIC z symbolami RU w piątej i szóstej pozycji. Mimo to, z systemu wyłączone zostały tylko identyfikatory wybranych użytkowników, a nie cała ich grupa. Powodem jest kondycja gospodarki, ale nie rosyjskiej.

Konsekwencje odcięcia Rosji od SWIFT

Konsekwencje wyłączenia Rosji ze SWIFT przypomina gigantyczne embargo na wszystko, czego Rosja potrzebuje od świata. Eksport i import przestają mieć sens, ponieważ nie ma realnego sposobu na ich obsługę finansową. Dla Federacji Rosyjskiej jest to ogromny hamulec gospodarczy, ale też poważny kłopot dla jej kontrahentów.

Konsekwencje odcięcia Rosji od SWIFT dla Europy

Dostępność systemu SWIFT w Rosji jest warunkiem stabilności energetycznej Europy. Federacja Rosyjska jest znaczącym importerem ropy i pokrywa aż 40% europejskiego zapotrzebowania na gaz ziemny. Bez systemu SWIFT może je dostarczać, ale nie ma szans na to, aby te kluczowe dostawy były na bieżąco opłacane. W takiej sytuacji Rosja może uznać, że nia ma powodów ich kontynuować.

Na przykład identyfikator GAZPRUMMXXX jest cały czas aktywny. Należy bowiem do Gazprombanku, który musi móc przyjąć europejskie wpłaty za surowce energetyczne. Nie znalazł się więc na liście sankcyjnej.

W gorszej sytuacji jest cała rzesza handlujących z Rosją europejskich przedsiębiorców. Ich odbiorcy mają znikomy dostęp do systemu SWIFT i mogą nie śpieszyć się z opłaceniem rachunków za dostarczone już towary i usługi. Może to powodować brak płynności finansowej, a także konieczność poszukiwania nowych rynków zbytu. Problemem jest też zadłużenie rosyjskich firm i państwa w europejskich bankach. Przed wybuchem konfliktu na Ukrainie były one godnymi zaufania kredytobiorcami. Teraz wielu nie stać już na spłaty, a wypłacalni nie mają jak ich wykonać.

Istnieją także konsekwencje związane z kontrolą międzynarodową nad Rosją. System SWIFT może być monitorowany przez kraje zachodnie, a transfery finansowe potrafią wiele powiedzieć o planach nadawców i odbiorców. W jakim stopniu skuteczne i wykorzystywane było to narzędzie, trudno ocenić.

Czy przelewy międzynarodowe są możliwe bez SWIFT?

Każdy problem może być zaledwie wyzwaniem, a w transakcjach międzynarodowych chodzi o to, aby pieniądze zmieniły właściciela. Do wykonania tego cudu niezbędne są banki, a nie system SWIFT. Problem w tym, że bez niego instytucje finansowe nie mają łatwego sposobu komunikacji pomiędzy sobą.

Jest to o tyle znaczące, że czyni pomijanie systemu SWIFT w transakcjach międzynarodowych możliwym tylko teoretycznie. Przypominałoby bowiem zastąpienie poczty e-mail kurierem konnym. Można, ale wzrastają koszty, czas realizacji przelewu oraz zwiększa się ryzyko. Nawet jeśli jedna ze stron przelewu uznałaby to za wykonalne, to drugiej może się to nie opłacać.

Czy Rosja ma alternatywę dla systemu SWIFT?

Pewną alternatywą może być zastąpienie systemu SWIFT innym międzybankowym system o międzynarodowych możliwościach. Tym bardziej że ma on już naśladowców i nie każdy przelew międzynarodowy jest przelewem SWIFT. Problem w tym, że jako jedyny jest tak rozległy i funkcjonalny, a jego popularność blokuje możliwości konkurencji.

Ma on jednak ograniczenie walutowe i lokalny zasięg. SEPA wspiera tylko transakcje w euro i korzystają z niego banki na terenie Unii Europejskiej, Szwajcarii, Islandii, Norwegii i Liechtensteinu. Nie wyślemy przelewu SEPA z Polski do USA ani w dolarach amerykańskich do Niemiec. W obydwu tych przypadkach potrzebujemy systemu SWIFT.

Rosyjski system SPFS

Praktycznie te same ograniczenia ma rosyjski system SPFS. Chociaż bywa on określany systemem non-SWIFT i obsługuje wiele walut, to nie jest żadną poważną alternatywą. Przede wszystkim ze względu na zasięg. Poza Rosją korzystają z niego powszechnie banki białoruskie, kilka armeńskich, azerbejdżańskich i kirgiskich. Na liście półtora tysiąca instytucji finansowych systemu SPFS znajduje się też kubański Banco Financiero Internacional, ale globalnie znaczenie mają tylko Bank Azji i Pacyfiku, Gazprombank, VTB Bank i Bank Rosji. To za mało, aby transakcje międzynarodowe mogły być obsługiwane płynnie, a szybki zakup akcji na zagranicznej giełdzie jest wykluczony.

Straty, jakie liczy rosyjska gospodarka, mogą sugerować, że bez systemu SWIFT świat nie kręciłby się w tę stronę, w którą powinien. Tymczasem niekoniecznie, a gospodarkę Federacji Rosyjskiej gnębi przede wszystkim zamrożenie zagranicznych rezerw Banku Rosji. Ograniczenie dostępności systemu SWIFT nie poprawia sytuacji, ale zamieszanie może być chwilowe, ponieważ pieniądze lubią być w ruchu.

Rosja nie ma dobrej alternatywy dla obsługi transakcji zagranicznych, ale może rzucić się w ramiona Chin. Intensyfikacja takich kontaktów handlowych ma prawo sprawić, że używany przez te kraje system CIPS będzie się szybko rozwijał. Blokada SWIFT jest też szansą dla kryptowalut. Pozwalają one na szybki obrót finansami w skali globalnej z tą różnicą, że całkowicie pomijają wszelkie systemy bankowe.

Może Cię zainteresować:

• Jak działa BLIK zbliżeniowy? Czy to jest bezpieczne?
• Paysafecard – bezpieczny środek płatniczy w internecie
• Czym jest kod QR i do czego służy?