Rozmawiasz z dzieckiem o cyberprzemocy? Jak przeciwdziałać i reagować na cyberprzemoc?

Każdy z nas pamięta ze szkoły drani, którzy lubowali się w prześladowaniu młodszych i słabszych. Złośliwie i z premedytacją zamieniali ich życie w codzienny koszmar. Teraz mają dodatkowe narzędzia internetowe, dzięki którym czują się bezkarni i anonimowi.

Cyberagresja pojawia się w mediach społecznościowych, na forach internetowych, w sms-ach, czatach towarzyszących grom oraz niezliczonych aplikacjach i serwisach internetowych z których korzystają młodzi ludzie. Jak chronić dziecko, przeciwdziałać i reagować na cyberprzemoc? Odpowiedzi znajdziesz w tym poradniku.

Spis treści:

• Niebezpieczne treści w Internecie
• Cyberprzemoc w szkole
• Co to jest cyberprzemoc?
• Jakie formy przybiera cyberprzemoc?
• Czy cyberprzemoc jest karalna?
• Co sprawia, że agresorzy są tak aktywni?
• Kto jest szczególnie narażony na cyberprzemoc?
• Skutki cyberprzemocy
• Czy rozmawiasz z dzieckiem o cyberprzemocy?
• Jak reagować na cyberprzemoc?
• Cyberprzemoc – jak zapobiegać i chronić dziecko?

Niebezpieczne treści w Internecie

Dzieci od dawna żyją w dwóch światach: realnym i cyfrowym. 85% młodych ludzi w wieku 9-17 lat codziennie korzysta z sieci przez smartfony (Raport EU Kids z 2018 roku). I tam spotyka cyberdrani.

Cyberprzemoc (cyberbullying) to agresywne zachowania celowo i regularnie wymierzone w bezbronne osoby, np. nasze dzieci.

Warto również pamiętać, że dzieci zapatrzone w internetowych celebrytów narażone są na oszustwa:

Upadek internetowych autorytetów. Przykłady scamu wśród influencerów

Cyberprzemoc w szkole

Nękanie nie ogranicza się już jedynie do szkolnej przestrzeni. Internet jest jeszcze bardziej kuszący dla agresora. Może on przecież być całkowicie anonimowy, a ofiara (w jego odczuciu) nie może się bronić.

Agresorzy działający w sieci bywają szczególnie wyrafinowani, przebiegli i aktywni. Ich ofiary cierpią nie tylko z powodu wyzwisk, zmyślonych historii, obraźliwych zdjęć czy filmów.

Cyberprzemocy w Internecie często towarzyszy agresja w świecie realnym. To dwie strony tego samego medalu. W przypadku dzieci to tzw. przemoc rówieśnicza. Osoby agresywne w “realu”, prześladują również w sieci. Prof. Jacek Pyżalski wskazuje, że 40% spośród osób często odwołujących się do tradycyjnej przemocy rówieśniczej, powiela swoje zachowania w świecie wirtualnym.

Zanim wymienimy przykłady cyberagresji, sprawdźmy czym jest cyberprzemoc.

Co to jest cyberprzemoc?

Prof. Jacek Pyżalski, autor monografii „Agresja elektroniczna wśród dzieci i młodzieży”, nazywa cyberprzemocą agresywne zachowanie w Internecie lub przy użyciu urządzeń elektronicznych, które jest:

• regularne,
• wymierzone w słabszych,
• intencjonalne.

To opisowa definicja cyberprzemocy. W praktyce to szereg różnych zachowań – ich listę znajdziesz poniżej.

Jakie formy przybiera cyberprzemoc?

Nasze dzieci narażone są na:

• Hejt – obraźliwy i zwykle agresywny komentarz internetowy lub mówienie w sposób wrogi i agresywny na jakiś temat lub o jakiejś osobie (nie należy mylić z rzeczową krytyką).
• Seksting – robienie i przesyłanie swoich nagich/półnagich zdjęć przez Internet lub SMS np. za pomocą telefonu komórkowego lub innego urządzenia podłączonego do sieci.
• Publikowanie ośmieszających filmów/zdjęć.
• Publikowanie wulgarnych/ośmieszających komentarzy i wpisów.
• Włamania na konta serwisów społecznościowych.
• Nękanie telefonami i SMS-ami.
• Podszywanie się pod inne osoby.
• Wykluczanie ze społeczności internetowych.

Naturalnie agresorzy mogą łączyć różne formy cyberprzemocy, żeby boleśniej dokuczyć swoje ofierze.

Co to jest hejt? Zobacz artykuł:

Hejt w Internecie to nowa, niebezpieczna normalność. Jak radzić sobie z hejterami?

Czy cyberprzemoc jest karalna?

Cyberprzemoc, wbrew temu co myśli wielu agresorów, nie jest bezkarna. Cyberprzemocy poświęcony jest art. Art. 190a. Kodeksu karnego (paragrafy 1-4). Dwa pierwsze paragrafy przewidują karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat dla agresora.

To nie wszystko. Jeżeli z tego powodu nękana osoba targnie się na życie, to sprawcy grożą 2 – 12 lat za kratkami.

Co sprawia, że agresorzy są tak aktywni?

Jeśli chcesz odpowiedzi zawartej w dwóch słowach, to jest nim pewnie poczucie bezkarności (wątpliwe).

Agresor jest w stanie dotrzeć do tysięcy osób

Cyberbullying kusi swoją siłą rażenia. Dzięki internetowi czy smartfonom, agresor może dotrzeć ze swoim nienawistnym przekazem do dużej liczby osób. Jego działania są przez to bardziej dotkliwe dla ofiar.

Kiedyś kłamliwa plotka docierała do kilku, kilkunastu osób, np. uczniów z jednej klasy. Teraz dzięki np. mediom społecznościowym, obraźliwe zdjęcie obejrzą setki, a nawet tysiące internautów.

Agresor czuje się anonimowy

To nie wszystko. Agresorzy nie muszą konfrontować się z reakcją ofiar, a te nie mogą uciec przed przemocą. Inaczej mówiąc, Internet i urządzenia elektroniczne zapewniają “komfort” działania prześladowcom.

Kto jest szczególnie narażony na cyberprzemoc?

Na cyberprzemoc narażone są przede wszystkim dzieci i młodzież. Ofiarą łatwiej stają się dzieci, które mają nieograniczony dostęp do dowolnych treści w Internecie czy mediach społecznościowych.

Cyfrowa agresja dotyka młodych ludzi, którzy nie mówią o niej rodzicom, opiekunom czy nauczycielom. Bez wsparcia dorosłych narażeni są na ciągły potok negatywnych i szkodliwych treści.

Ufność dziecka może zostać wykorzystana:

Jak chronić dziecko przed uwodzeniem przez Internet? Czym jest child grooming?

Skutki cyberprzemocy

Cyberprzemoc może spowodować w przypadku dzieci:

• Problemy psychiczne
• Nerwice
• Strach
• Poniżenie
• Pogorszenie wyników w nauce
• Unikanie szkoły
• Próby samobójcze

Czy rozmawiasz z dzieckiem o cyberprzemocy?

Jak przeciwdziałać i reagować na cyberprzemoc? To zależy od wieku dziecka i jego znajomości Internetu. W myśl zasady, że lepiej zapobiegać niż leczyć, zacznij od rozmowy.

Dane są przerażające – prawie połowa rodziców nigdy nie rozmawiała ze swoimi dziećmi o cyberprzemocy (Raport EU Kids z 2018 roku).

W przypadku młodszych dzieci wytłumacz, że w Internecie mogą napotkać cyberdrani. Zwróć uwagę, że wirtualnym świecie obowiązuje podobne zasady dobrego wychowania, co w świecie realnym.

Twój podopieczny surfuje już samodzielnie? Zapytaj, czy i z jakim przejawami cyberprzemocy miał do czynienia.

Jak reagować na cyberprzemoc?

Co można zrobić, żeby pomóc osobie, wobec której stosowana jest cyberprzemoc? Najpierw porozmawiaj i wysłuchaj, co się stało i jak się czuje dziecko. Potem:

• Zabezpiecz dowody cyberprzemocy (zrzut ekranu, kopie maili, zapis rozmowy, SMS-y, MMS-y itp.).
• Zażądaj od administratora serwisu usunięcia niewłaściwych materiałów i zablokowania konta sprawcy (użyj formularza kontaktowego). 
• Jeśli twoje dziecko zna sprawcę, to dobrym pomysłem jest rozmowa z jego rodzicami i jasne żądanie zaprzestania agresji. 
• O cyberprzemocy powinna dowiedzieć się szkoła – wychowawca i/lub dyrektor. Uzgodnijcie wspólny plan działań, żeby zapobiec przemocy w przyszłości.
• Jeśli dziecko padło ofiarą przestępstwa lub jego bezpieczeństwo jest zagrożone, niezwłocznie poinformuj policję,
• Skorzystaj z pomocy – Telefon dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie Bezpieczeństwa Dzieci: 800 100 100 oraz Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży: 116 111

Cyberprzemoc – jak zapobiegać i chronić dziecko?

Dobrym pomysłem jest edukacja w domu i w szkole. Dzieci powinny mieć świadomość, że w świecie wirtualnym obowiązują podobne zasady, co w realnym. W zapobieganiu cyberprzemocy pomoże popularyzacja i nauka netykiety. Oto jej kluczowe zasady:

• traktuj innych tak, jak chcesz być traktowany,
• sprzeciwiaj się nienawistnym zachowaniom,
• dbaj o poprawną polszczyznę, to również wyraz grzeczności,
• unikaj wulgaryzmów,
• pamiętaj, że w słowie pisanym często trudno rozpoznać ironię,
• nie nadużywaj dużych liter i emotikonów,
• nie rozpowszechniaj niesprawdzonych informacji (fake newsów),
• pielęgnuj swoją (i cudzą prywatność),
• stosuj się do zasad panujących w danej społeczności,
• nie trolluj.

Czy wiesz wszystko o aplikacjach z których korzysta Twoje dziecko?

Czy TikTok jest niebezpieczny dla dzieci? Ciemna strona pozornie niewinnej aplikacji

Mogą Cię zainteresować:

• Jak dbać o bezpieczeństwo dziecka w sieci? Aplikacje do kontroli rodzicielskiej
• Sexting coraz groźniejszy – jak rozmawiać o tym temacie z dzieckiem?
• Jak chronić dziecko przed uwodzeniem przez Internet? Czym jest child grooming?
• Aplikacja 6obcy – co to jest? Jak z niej korzystać?
• Sharenting, oversharenting i troll parenting – poradnik dla rodziców